Nieuws

We weten het allemaal, Nederland beweegt te weinig met alle gevolgen van dien. De een sport te weinig, de ander traint te weinig en de ander beweegt weer te weinig recreatief. Het gevolg van te weinig bewegen is de ontwikkeling van en verhoging van het risico op diabetes, overgewicht, obesitas, hart- en vaat ziekten, dementie, kanker, botontkalking, sarcopenie, enz. enz. We weten het wel onderhand, er is voldoende over gepubliceerd, het is wetenschappelijk voldoende onderbouwd, het is gewoonweg cruciaal voor onze gezondheid om elk dagdeel in beweging te komen. Elk dagdeel een beweeg, sport of trainingsmoment van 20 a 30 minuten. De vruchten die we hiervan plukken zijn ongekend. De uitdaging is, dat we leven met een aantal generaties die deze inzichten gewoonweg niet meegekregen hebben en daardoor geconditioneerd zijn om inactiever te leven dan voor het lijf nodig is.

Je kent wellicht de stages of change, die onderverdeeld is in 5 fasen. Als we naar het beweeg bewustzijn kijken, dan zitten in fase 1 alle mensen die bewegen, sporten en trainen gewoonweg niet belangrijk vinden en het daarom niet doen. Maslow noemde deze fase de onbewust onbekwame fase. Onbekwaam staat voor het niet toepassen van elk dagdeel bewegen, sporten of trainen. Onbewust staat voor onvoldoende kennis en inzicht in het belang van elk dagdeel bewegen, sporten of trainen, wat WHO een gebrek aan Health Literacy of Gezondheidsvaardigheden noemt. Zonder de essentiële inzichten over het ‘waarom’ is het gewoonweg onmogelijk om gezonde keuzes te maken. Onze acties zijn dan per toeval misschien gezonde keuzes, maar je kan die keuzes dan niet maken op basis van bewuste kennis. In deze fase hebben mensen kennis nodig over het belang en de waarde van voldoende bewegen, sporten en spiertraining. Want de ervaring leert en onderzoek toont aan, dan een zeer groot gedeelte van ons mensen actie wil ondernemen, als we begrijpen waarom. Alleen de tips zijn dus niet voldoende, het begrijpen van het waarom is belangrijk en mede bepalend.

Kijken we naar voldoende beweging, dan zitten veel mensen in fase 2. Dit is de bewust onbekwame fase. Ik ben me wel bewust van dat het goed is om voldoende te bewegen, maar het lukt me niet, ik kom er niet aan toe, ik heb er geen tijd voor, kortom, ik heb voldoende ‘redenen’ ofwel excuses, om mijn oude inactieve leefstijl vast te houden. In deze fase is er nog onvoldoende intrinsieke motivatie om over te gaan tot actie en hebben mensen ook meer kennis nodig over het belang en de waarde van voldoende bewegen, sporten en spiertraining. Ook voor deze groep zijn alleen de tips niet voldoende, het begrijpen van het waarom is belangrijk en mede bepalend, want anders kan men jaren in deze fase blijven hangen.

In de 3^e fase komen mensen als ze tot een bepaald inzicht komen, dus als de aangereikte kennis een dermate inzicht geeft dat men gaat denken, ik moet iets gaan doen. Voorbeeld: iemand die al jaren probeert af te vallen verneemt dat je minimaal 10 minuten per keer, maar nog beter 20 tot 30 minuten per dagdeel moet bewegen, om je vetstofwisseling aan te spreken en dat dat sporten of wandelen of fietsen kan zijn. Men krijgt uitgelegd dat we in de eerste paar minuten suikers verbruiken, die we snel weer aanvullen, en pas daarna vetten kunnen gaan verbruiken. Door dit inzicht kan men van fase 2, ik zou eigenlijk eens wat moeten gaan doen, vertrekken naar fase 3, ik ga wat doen. Maar ook in deze fase blijven mensen vaak maanden en jaren hangen.

In fase 4, daar zouden we, als we echt allemaal preventief gezond willen leven, allemaal in moeten zitten. Fase 4 is de fase van ‘ik doe’ of ‘ik ben actief’. Ik was onbewust onbekwaam, ging door diepere inzichten naar bewust onbekwaam en ben toen actie gaan ondernemen en begonnen met elk dagdeel bewegen, sporten of trainen. Dit is de fase van bewust bekwaam. Ik ben me er bewust van dat ik gezond leef. Het is in het begin nog geen automatisme, dat duurt meestal 2 a 3 maanden, maar ik ben bezig en actief. Doe ik dit, zonder over te slaan, langer dan 3 maanden, dan is de kans heel groot dat ik overga naar fase 5, de onbewust bekwame fase. Onbewust, omdat het een dermate patroon is geworden, dat ik er niet meer over na hoef te denken, bekwaam omdat ik op het vlak van bewegen, sport en spieren, doe wat goed is voor mijn lijf.

Hoe krijgen wij, als sport- en fitnessbranche het voor elkaar om mensen door deze fasen heen te helpen? Een belangrijke taak ligt dan in bewustwording. Mensen de essentiële inzichten aanreiken in Jip- en Janneke taal en laagdrempelig en als men dan de stap wil nemen, met het juiste aanbod klaarstaan. Als men start mensen ondersteunen om in de eerste maanden het patroon van actief blijven vast te houden. Hoe, daar zijn wellicht honderden antwoorden op te bedenken, daar mogen wij ons de komende jaren over buigen, zodat we samen het dagelijks en elk dagdeel bewegen ontwikkelen naar een normale leefstijl, onbewust bekwaam, geïntegreerd in de cultuur van ons landje, binnen alle sectoren en in de wijken ondersteund en georganiseerd.

In beweging voor een gezonder Nederland zou ik zeggen!

John van Heel

EFAA/Nieuwe Gezondheid