Nieuws

Het wordt tijd voor een andere aanpak van het overgewicht. Want de huidige initiatieven hebben de toename nog niet kunnen keren. Dat stelt psychiater Bram Bakker.

Voor de zoveelste keer ging het vorige week weer over het nog steeds stijgende aantal kinderen met overgewicht. En de deskundigen buitelden weer over elkaar heen bij het uitleggen van de oorzaken en de beste aanpak om het terug te dringen. Op de radio hoorde ik een kinderarts uiteenzetten dat het toch wel heel veel van doen heeft met erfelijke aanleg, die kinderobesitas. Dat was op zijn zachtst gezegd verbazingwekkend.

De enorme toename is namelijk alleen te verklaren door veranderde omstandigheden. Zonder aanleg krijg je misschien geen overgewicht, maar zonder te veel eten en/of te weinig bewegen ook niet. Aanleg betekent niets zonder belastende omstandigheden. Heel veel mensen hebben aanleg om verslaafd te raken aan heroïne, maar zolang je dat spul niet gebruikt merk je er niets van.

Normaal vs. abnormaal
Kinderobesitas is geen medische diagnose. Het is de vaststelling dat een minderjarige meer weegt dan wat de deskundigen als 'normaal' beschouwen. 'Normaal' is het product van de discussies tussen experts. Het zou bijvoorbeeld kunnen dat ergens in de nabije toekomst wordt besloten om de grens tussen normaal en abnormaal wat te verhogen, omdat er anders te veel 'patienten' voor behandeling in aanmerking komen. Dat zou een creatieve vorm van bezuinigen zijn.

Vergezocht, dat manipuleren van de normen? Welnee. Kijk maar naar de geschiedenis van de ADHD. In den beginne was het een zeldzame aandoening die alleen bij kinderen voorkwam. Vervolgens bleek het ook bij volwassenen veel voor te komen, en kregen we ook nog de variant ADD: wel een gebrek aan aandacht en concentratie, maar geen hyperactiviteit. Belangrijke kracht achter deze ontwikkeling: de farmaceutische industrie die afzetmarkten zocht voor haar nieuwe producten. Net zoals dat bij depressie eerder ook geschiedde, lees De depressie-epidemie van Trudy Dehue er maar op na.

Mijn indruk is dat veel van de mensen met ADD ook overgewicht hebben, en andersom. En bij mijn weten is er nog maar weinig onderzoek gedaan naar de relatie tussen beide. Vermoedelijk heeft dat zoals vaker te maken met de kloof tussen lichamelijke verschijnselen en psychologische klachten. Dat lichaamsbeweging tot betere leerprestaties leidt weten we bijvoorbeeld wel al lang. Heeft alles te maken met de gunstige effecten van lichaamsbeweging op de aandacht.

ADHypoD
Het wordt tijd voor een andere aanpak van het overgewicht, lijkt me. Want de huidige initiatieven hebben de toename nog niet kunnen keren. Zoals er volgens de deskundigen hyperactiviteit bestaat, zo zou per definitie de tegenhanger ook voor moeten komen. Hypoactiviteit wordt door psychologen en psychiaters nog niet gediagnosticeerd. Daarom stel ik de diagnose ADHypoD voor. Tekort aan aandacht, en aan lichaamsbeweging. Er helpt geen pil tegen.

Maar wel runningtherapie. Dat bewegen met een therapeutisch doel is niet toevallig ook aan te bevelen voor mensen met overgewicht. Als we de runningtherapeuten tot de verzekerde zorg toelaten, boeken we misschien vooruitgang in het terugdringen van een van de meest voorkomende psychische klachten van deze tijd, aandachtstekort, en de zorgwekkendste lichamelijke ontwikkeling bij onze minderjarigen, het overgewicht. Een ander label lijkt me eigenlijk wel verfrissend. Meer weten over de effecten van runningtherapie? LeesBewegen voor beginners. Net als de farmaceutische industrie heb ik mijn zakelijke belangen namelijk...

^{Bram Bakker is psychiater en schrijver.}